Wprowadzenie
Polski język migowy (PJM) i niemiecki język migowy (DGS – Deutsche Gebärdensprache) to naturalne języki używane przez społeczności Głuchych odpowiednio w Polsce i Niemczech. Oba języki należą do grupy języków wizualno-przestrzennych – oznacza to, że informacje przekazywane są za pomocą dłoni, mimiki twarzy oraz ruchów ciała. W tym artykule porównujemy PJM i DGS pod względem historii, statusu prawnego, budowy języka i miejsca w społeczeństwie.
Status prawny
DGS został oficjalnie uznany w Niemczech w 2002 roku. Dzięki temu osoby Głuche mają prawo do korzystania z tłumaczy języka migowego np. w urzędach czy sądach.
W Polsce PJM został ujęty w ustawie z 2011 roku, która pozwala osobom Głuchym wybrać, w jaki sposób chcą się porozumiewać – mogą używać PJM, języka polskiego pisanego, mowy albo innych metod. Jednak PJM nie ma w Polsce jeszcze takiego samego statusu jak DGS w Niemczech.
Historia i rozwój
PJM i DGS należą do rodziny języków migowych wywodzących się z języka francuskiego, jednak rozwijały się niezależnie i nie są wzajemnie zrozumiałe. DGS rozwijał się od XVIII wieku, głównie w szkołach dla Głuchych w takich miastach jak Berlin czy Lipsk. PJM zaczął się kształtować na początku XIX wieku – pierwsza szkoła dla Głuchych w Polsce powstała w Warszawie w 1817 roku. W obu krajach to właśnie edukacja miała ogromny wpływ na rozwój języka migowego.
Budowa języka
PJM i DGS to języki niezależne od języków mówionych – mają swoje własne słownictwo i gramatykę. Wspólne cechy to:
- Temat na początku zdania (topikalność) – najpierw mówi się, o czym jest zdanie, a potem dopiero, co się o tym mówi, zasada od ogółu do szczegółu
- Wykorzystywanie przestrzeni – osoby migające „umieszczają” informacje w przestrzeni przed sobą i wracają do tych miejsc, gdy o nich mówią,
- Klasyfikatory – specjalne znaki pokazujące np. kształt, rozmiar, ruch przedmiotów czy ludzi,
- Mimika i ruch ciała – pomagają wyrazić pytania, przeczenia, emocje, a także gramatykę.
Edukacja
W Niemczech rozwinięto system nauczania dwujęzycznego – dzieci uczą się równolegle DGS i niemieckiego. Istnieje też wiele uczelni, które kształcą nauczycieli języka migowego.
W Polsce coraz więcej osób uczy się PJM na kursach, ale brakuje ogólnokrajowego systemu dwujęzycznej edukacji dla dzieci Głuchych. Potrzebne są zmiany, by dzieci mogły uczyć się w języku, który rozumieją najlepiej.
Kultura i tożsamość
Języki migowe są ważnym elementem Kultury Głuchych. W PJM i DGS powstają poezja migowa, teatr, vlogi, a także publikacje i wydarzenia społeczne. Głusi tworzą własne środowiska, które wspierają tożsamość kulturową. Współpraca międzynarodowa – np. w projektach Erasmus+ – umożliwia wymianę doświadczeń i rozwijanie wspólnej aktywności kulturalnej.
Podsumowanie
PJM i DGS to pełnoprawne języki, które rozwijały się niezależnie i mają własne zasady. Różnice między nimi nie przeszkadzają we współpracy – przeciwnie, coraz więcej inicjatyw pokazuje, że społeczności Głuchych w różnych krajach mogą uczyć się od siebie nawzajem. Nowoczesne narzędzia, jak aplikacje i kursy online, pomagają poznawać oba języki i zbliżają do siebie ludzi – zarówno Głuchych, jak i słyszących.
Zobacz bezpłatne przewodniki i słowniczki PJM i DGS: https://migaj.eu
Sfinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
